Jak motywować nastolatki? Tak, to możliwe!

Kiedy rodzice pytają  „Jak mam zmotywować swoje nastoletnie dziecko?, zwykle mają na myśli zupełnie coś innego: „Jak mam wyegzekwować od dziecka by zrobiło, to czego od niego oczekuję,  jak sprawić by osiągnęło równowagę w swoim życiu, jak odciągnąć je od komputera, zachęcić do wyjścia lub jak po prostu oderwać je od robienia niczego.

Zachęta jest kluczem do sukcesu. Każde narzędzie o którym mówimy w książce „Pozytywna dyscyplina dla Nastolatków” jest stworzone by zachęcić i zmotywować nastolatki. W tym artykule przedstawimy sześć murowanych motywatorów, które pomogą rodzicom nastolatków, są to: KOMPLEMENTY (wielkimi literami zaznaczamy nazwy technik, które znajdziesz w Kartach Technik PD), POCZUCIE HUMORU, USTALENIA/UMOWY, Motywacja poprzez zaangażowanie, ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW i RÓB TO CO MÓWISZ.

KOMPLEMENTY

Ludzie zachowują się dobrze, kiedy czują się dobrze. Każdy z nas lubi otrzymywać komplementy, które potwierdzają słuszność naszych działań.  Sprawdza się to w przypadku każdego, a szczególnie w przypadku nastolatków, które często słyszą niekończącą się krytykę i narzekania na swoje złe zachowanie. Jeśli stosowaliście pochwały jako jeden z motywatorów, zapewne zauważyliście, że znalezienie zachowania godnego pochwały okazywało się bardzo trudne. Lepszym rozwiązaniem jest zachęta, która działa nawet wtedy gdy twoje dziecko ma problem i popełnia błędy.

W ciągu najbliższego tygodnia zastanów się w jaki sposób możesz pokazać dziecku jak jest dla Ciebie ważne i wartościowe, co w nim cenisz, jak wspaniałe było jako dziecko.  Możesz opowiedzieć mu również historie z jego dzieciństwa.  Zapytaj czy jest coś co chciałoby słyszeć od innych na swój temat, co inni w nim lubią, lub co zauważają, a następnie upewnij się że mówisz dziecku dokładnie to, co chce usłyszeć. Nastolatki lubią i potrzebują słyszeć takie rzeczy, nawet jeśli to one Ci powiedziały co masz mówić.

Zadanie: staraj się codziennie wyszukać kilka sytuacji, za które chciałbyś docenić swojego nastolatka i
mu to zakomunikuj.
Możesz powiedzieć:
„Wypakowałeś zmywarkę, doceniam twoją pomoc”.
„Napisałeś to wypracowanie, najlepiej jak potrafiłeś”.
„Rozwiązałeś to zadanie? Opowiedz mi, jak na to wpadłeś?”
„Wierzę, że sobie z tym poradzisz, gdybyś potrzebowała mojej pomocy, będę w pokoju obok”.
„Wyniosłeś śmieci, dziękuję ci za pomoc”.

Pamiętaj! Nastolatek zachowuje się lepiej, kiedy czuje się lepiej.

ŻARTY I POCZUCIE HUMORU- zamiast kazań i wymówek

Większość z nas, a nastolatki w szczególności, cenią żarty i poczucie humoru, dzięki nim jesteśmy w stanie poprawić atmosferę i zachęcić do współpracy. Żarty nie mogą jednak nikogo upokarzać i nie mogą dotyczyć żadnej osoby, w szczególności nastolatka, który jest bardzo wyczulony na swoim punkcie. Nastolatki lubią wykorzystywanie poczucia humoru,  przemawia ono do nich bardziej niż wykłady i narzekanie. Poniższe sytuacje pokazują użycie poczucia humoru, w sytuacji gdy chcemy zaprosić dzieci do współpracy.

Kiedy pewna nastolatka zapomniała nakryć do stołu, jej mama podała obiad bezpośrednio na stół. Wszyscy śmiali się z tej absurdalnej sytuacji. Od tego dnia stół był zawsze nakrywany na czas.

Peter, ojciec trójki nastolatków do zmotywowania dzieci używał zakładów i zgadywanek oraz dodawał do tego humor w zależności od sytuacji. Gdy tylko zauważał, że wcześniej ustalone obowiązki nie zostały wykonane mawiał „Ktoś zapomniał o czymś, na co się wcześniej umawiał. Dam dolara pierwszej osobie, która zgodnie co to jest.” Dzieciaki biegły po całym domu w poszukiwaniu nie zrobionego zadania, by móc zarobić dolara.

Innym razem Peter mówił „ Założę się o dwa dolary, że nie dacie rady posprzątać dziedzińca do rozpoczęcia meczu.” Stosowanie gier i zakładów jest skuteczną metodą, ponieważ Peter nie nadużywa ich i stosuje w odpowiednich momentach. Jeśli używałby ich jako nagrody lub przekupstwa, dzieci mogłyby poczuć się urażone ponieważ, mogłyby sądzić, że według ojca  jedynym powodem dla którego pomagają są pieniądze.

Zadanie: staraj się nie brać do siebie trudnego zachowania, bo tak naprawdę nie do ciebie jest
skierowane… zamiast tego obróć w żart sytuacje trudne.

USTALENIA/UMOWY i zabezpieczenia

Mam dla Ciebie propozycję. Jeśli wyjdziesz na spacer z psem w weekend, zrobię dla ciebie coś wyjątkowego w weekend.

Mam dla Ciebie propozycję. Odbiorę Ciebie i twoich przyjaciół z kina jeśli znajdziesz inną osobę która Was tam zawiedzie.

Mam dla Ciebie propozycję: Dołożę Ci do nowego swetra/gitary, gry jeśli sam trochę uzbierasz.

Zabezpieczenia są kolejną metodą, która dobrze działa w przypadku nastolatków. Jeżeli chcą pożyczyć coś od Ciebie,  muszą dać coś w zastaw. Oddasz im to kiedy Oni zwrócą pożyczoną rzecz. Dobrym zabezpieczeniem może być np. ulubione ubranie, iPad, telefon komórkowy itp. Powinna to być rzecz wartościowa dla dziecka.

ROBIENIE INTERESÓW I BRANIE ZASTAWÓW

Dana podzieliła się swoją historią podczas spotkania rodziców. „Moja córka Sage, świetnie radzi sobie w szkole. Otrzymuje najwyższe oceny z większości testów i nie czuje, że jest to dla niej jakieś wyzwanie. Podczas ostatniego spotkania z nauczycielem Dana poprosiła o trudniejsze zadania dla córki. Pozostali rodzice chcieli wiedzieć jakie są metody Dany, dzięki, którym Sage jest tak zmotywowana do nauki.

Dana opowiedziała nam, że nauczyła się, że w przypadku jej córki świetnie sprawdza się wyjaśnianie jakie korzyści płyną z wykonania danego zadania. Wykorzystuje każdą możliwą okazje by to robić. Kiedy Sage uczy się czegoś nowego, przedstawiam jej dodatkowe informacje z nim związane, pokazując tym samym jakim wspaniałym narzędziem jest nauka, ponieważ ucząc się jednej rzeczy otwiera nam się perspektywa na całkiem nowe informacje/możliwości.

„Dzieci więcej uczą się z tego, co robimy, niż z tego, co mówimy”, więc pokazujmy nastolatkom nasze zaangażowanie w wykonywane działanie, pogłębiania wiedzy, rozwijania pasji i zainteresowań – dzieci uczą się poprzez modelowanie. Pomocne może okazać się przedstawianie korzyści podejmowanego działania – zawsze dobrze, jest wiedzieć, jaki jest cel naszej
czynności . Wykorzystać możemy także pytania pełne ciekawości: „Jaki masz pomysł, na wykonanie tego zadania”, „Jaki masz plan na pracę domową”, „Co potrzebujesz zrobić, aby zdążyć na trening?”
Zadanie: Zastanów się, jakie podejście do obowiązków i przyjemności modelujesz swojemu dziecku.

WSPÓLNE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Gdy pojawiają się trudności, mamy tendencje do narzucania nastolatkowi własnych sposobów ich rozwiązania, często przybiera to formę poleceń, zakazów i nakazów, co całkowicie zniechęca dziecko i blokuje cienką nić porozumienia. Najskuteczniejszą alternatywą, w tej sytuacji będzie wspólne rozwiązywanie problemów, która przebiega wg czterech kroków.

KROK 1 Zaproś nastolatka do rozmowy i nazwij problem.
KROK 2 Zapytaj dziecko, jak widzi tą sytuację i co czuje w związku z nią.
KROK 3 Podziel się swoim punktem widzenia, na temat problemu, który spostrzegasz.
KROK 4 Poszukajcie wspólnie rozwiązań i wybierzcie takie, które odpowiada obu stronom, koniecznie ustalcie termin jego weryfikacji.

Gdy mija termin umowy, musisz być na miejscu, by okazać uprzejmą i stanowczą konsekwencję. Bez twojej obecności na dłuższą metę nie będzie to działać. Sprawą kluczową jest twój udział, nikt nie może cię w tym działaniu zastąpić.

RÓB TO, CO MÓWISZ, 

Motywatory, które do tej pory omówiliśmy są dosyć szybkie i proste. Kolejna metoda jest nieco trudniejsza i wymaga większego zaangażowania ze strony rodzica. Jednak jest tego warta, ponieważ to murowany sposób, który naprawdę pomaga nastolatkom dotrzymywać umowy. RÓB TO CO MÓWISZ jest doskonałą alternatywą dla autorytarnych metod lub pobłażliwości. Sprawdza się w sytuacji kiedy chcemy uszanować uczucia wszystkich zainteresowanych. Pomaga też młodzieży nauczyć się umiejętności życiowych, których będą potrzebować by poczuć się dobrze ze sobą oraz ucząc się być wartościowym członkiem społeczeństwa.

Jest to pełne szacunku  podejście, które uczy rodziców jak nauczyć nastolatki współpracy, umiejętności życiowych i odpowiedzialności pomimo oporu ze strony nastolatka. Działa w sytuacji, gdy chcesz odciągnąć dziecko od  komputera, dołączyć do rodziny lub nauczyć odpowiedzialności za siebie i za rodzinę. Kluczem tej metody jest zaangażowanie rodzica, ponieważ jest właśnie tą osoba, która ROBI TO CO MÓWI. W rezultacie, Twoje dziecko również koncentruje się na robieniu tego, co mówi, jednak rzadko to się uda bez Twojego udziału. Podejdź do tej metody jak do jednego z Twoich głównych codziennych zadań.

4 kroki efektywnego RÓB TO, CO MÓWISZ

1. Przeprowadź przyjazną rozmowę ze swoim nastolatkiem, by zebrać informacje co się dzieje w związku z problemem. Najpierw słuchaj, a dopiero potem podziel się swoimi przemyśleniami.
2. Przeprowadźcie burzę mózgów. Użyj humoru lub przedstaw problem w przerysowany sposób. Wybierz jedno rozwiązanie, na które ty i twoje dziecko się zgadzacie. Znalezienie wspólnego rozwiązania mogą poprzedzać negocjacje ponieważ rozwiązanie, najbardziej odpowiednie dla Ciebie może okazać się nie najlepsze dla Twojego dziecka.
3. Umówcie się na datę i termin końcowy.
4. Znacie swoje dzieci wystarczająco dobrze by wiedzieć, że termin ostateczny najprawdopodobniej nie zostanie dotrzymany więc przypominaj o terminie końcowym w miły i grzeczny sposób oraz przyjmuj wymówki swojego dziecka.

Zanim przedstawimy przykłady efektywnego użycia metody, ważne jest by zrozumieć jakie pułapki możemy napotkać stosując RÓB TO, CO MÓWISZ.

UPRZEJMA I STANOWCZA KONSEKWENCJA

Zawarliśmy z nastolatkiem umowę, wyznaczyliśmy termin jej realizacji i … nic z tego, nie wywiązał się… Co robić w takiej sytuacji? Z pomocą może przyjść uprzejma i stanowcza konsekwencja, która polega na robieniu tego, co się zapowiedziało lub ustaliło (umowa, plan), wg kilku zasad:

Cztery zasady uprzejmej i stanowczej konsekwencji
1. Twoje uwagi muszą być proste, zwięzłe i przyjazne w tonie: „Widzę, że nie zrobiłeś tego, co miałeś zrobić. Może zrobisz to teraz?”.
2. W odpowiedzi na protesty zapytaj: „Na co się umawialiśmy?”.
3. Jeżeli młoda osoba nadal się opiera, nie mów nic więcej. Odwołaj się do komunikacji niewerbalnej. (Pokazuj palcem na zegarek. Uśmiechaj się ze zrozumieniem. Obejmij nastolatka i znowu pokaż zegarek). Tak działa zasada „mniej znaczy więcej”. Im mniej mówisz, tym lepszy efekt osiągniesz. Im więcej mówisz, tym więcej dostarczasz nastolatkowi paliwa do dalszej kłótni – w której zawsze z tobą wygra.
4. Kiedy nastolatek w końcu ulegnie (czasem z wielką irytacją), powiedz: „Dziękuję ci za to, że dotrzymałeś umowy”.

Wszystkie powyżej omówione techniki Pozytywnej Dyscypliny, pomagają nam zachęcić nastolatka do współpracy. Ich podstawą jest obopólny szacunek, a skutkiem długofalowym – rozwijanie
umiejętności i kompetencji życiowych nastolatka, których potrzebuje, aby zachować wiarę w siebie i stać się wartościowym członkiem społeczności.

4 pułapki, które mogą sprawić że metoda nie zadziała

1. Wiara, że dzieci myślą w ten sam sposób jak my i mają takie same priorytety jak rodzice.
2. Osądzanie i krytyka zamiast przestrzegania zasad.
3. Brak ustalenia z góry terminu końcowego.
4. Działanie bez godności i szacunku dla siebie i dziecka.

Na naszych warsztatach, by nauczyć rodziców trudnej sztuki wykorzystania tej metody oraz by pokazać im, że to działa, prosimy chętnych do odegrania scenki.  Jeden z rodziców jest nastolatkiem, który nie dotrzymał umowy i nie wykonał zadania, takiego jak np. koszenie trawnika. Następnie stosujemy cztery efektywne kroki i prosimy ochotnika wcielającego się w rolę nastolatka, by wyobraził sobie jak mogłaby wyglądać taka rozmowa. Wybieramy innego ochotnika, by grał rolę rodzica. Prosimy „dziecko”, by usiadło w fotelu i udawało, że gra w grę komputerową. Zbliża się termin wykonania zadania, jednak trawnik nie jest skoszony. Uczestnik wcielający się w rolę rodzica, używa poniższych wskazówek.

Uprzejme i stanowcze rodzicielskie umiejętności warte zapamiętania

1. Możesz motywować swoje dziecko poprzez zachętę. Jest to jednak coś zupełnie innego niż próba wymuszenia na dziecku tego, czego od niego chcemy.
2. Humor, ustalenia, umowy i zaangażowanie są pozytywnymi narzędziami motywacyjnymi.
3. Jest jedna murowana metoda zachęcająca dzieci do dotrzymywania umów i nazywamy ją RÓB TO, CO MÓWISZ. Na początku może wymagać od ciebie dużo zaangażowania, jednak każda minuta jest warta tego, by nauczyć siebie i dziecko lepszych nawyków.
4. Przeczytaj cztery kroki, cztery pułapki i cztery wskazówki SKUTECZNEGO RÓB TO, CO MÓWISZ kilkakrotnie, ponieważ są one zupełnie inne od metod, z których korzystałeś do tej pory jako rodzic i jako człowiek.
5. Musisz być przy pierwszym terminie końcowym ustalonym z dzieckiem, by użyć tej metody w odpowiednim momencie. Ta metoda nie zadziała na dłużej, jeśli zabraknie Cię w tym ważnym momencie.
6. Jeśli jęczysz lub narzekasz, że metoda ta wymaga za dużo pracy i zaangażowania, sprawdź ile czasu tracisz na przypominanie i upominanie dziecka. Zauważ, że narzekania wpływa negatywnie zarówno na Ciebie jak i twoje dziecko. Zrób listę i zapisuj jak często zrzędzenie działa. Nazywamy to zderzeniem się z rzeczywistością.
7. Metoda ta pomoże Ci używać mniej słów co spowoduje, że twoje dziecko będzie słyszeć cię lepiej.
8. Nie krępuj się przygotować z wyprzedzeniem, możesz również poćwiczyć z przyjaciółmi. Zawsze możesz posłuchać przykładów: Empowering Teenagers and Yourself in the Process CD To naprawdę pomaga!

Odradzamy zawieranie pisemnych umów ze swoim dzieckiem. Jeśli czujesz potrzebę zapisania informacji, żeby łatwiej Wam było je zapamiętać, jest to jak najbardziej efektywne. Jednak zawieranie pisemnej umowy oznacza, że traktujemy nastolatka jak klienta lub pracownika. Jeśli podpisujecie umowę, nie bądźcie zaskoczeni podejściem waszego dziecka.

Narzędzia, które będą dla ciebie pomocne w wychowawczej drodze znajdziesz tutaj:

Książka “Pozytywna Dyscyplina dla nastolatków”

e-book “Pozytywna Dyscyplina dla nastolatków”

e-book Spotkania Rodzinne – Flagowa Technika Pozytywnej Dyscypliny

Artykuł przetłumaczono i wykorzystano za zgodą Jane Nelsen,  ŹRÓDŁO: https://www.positivediscipline.com LINK

TŁUMACZENIE: Magdalena Kiliańczyk, Joanna Baranowska, uzupełnione przez IWONĘ BUKAŁĘ – SIEDLECKĄ na podstawie J. Nelsen i in.: Pozytywna dyscyplina dla nastolatków, Pozytywna Dyscyplina,
Iwona Bukała-Siedlecka pedagog, socjoterapeuta, Certyfikowany Edukator Pozytywnej Dyscypliny dla rodziców i Wczesnego dzieciństwa – KONTAKT
Tel: 691-641-575